Γενικά περί παιγνιδιών

Το παιγνίδι, εξετάζοντάς το είτε ως όργανο – άθυρμα, είτε ως διαδικασία, θεωρείται άριστο μέσο ενεργοποίησης των φυσικών, διανοητικών και ψυχικών δυνάμεων του ατόμου για άσκηση, διασκέδαση, ανάπαυση και ευχαρίστηση, σωματική, πνευματική και ψυχική.

Από αρχαιοτάτων χρόνων to παιγνίδι είχε ενταχθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία, με πρωτεύοντα μάλιστα ρόλλο, τουλάχιστον στη νηπιακή, παιδική και εφηβική ηλικία, ενώ από πολλών ετών, αποτέλεσε το αντικείμενο έρευνας και μελέτης των επιστημών της Κοινωνιολογίας, της Ψυχολογίας, ιδιαίτερα της Παιδοψυχολογίας, της Βιολογίας,της Παιδαγωγικής και της Λαογραφίας.

Έτσι η κάθε επιστήμη και από τη δική της σκοπιά εξετάζοντας το παιγνίδι, έχει να παρουσιάσει διάφορες και μερικές φορές διϊστάμενες θεωρείες, για την αρχή το χαρακτήρα και τη σκοπιμότητά του.

Η Λαογραφία, εξετάζοντας το εθιμικό και ψυχαγωγικό μέρος του παιγνιδιού, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην επινοητική τεχνική του, συγκρίνοντας τη φυσική παρουσία των παιγνιδιών στις παιδικές και στις πρωτόγονες κοινωνίες, εξάγει από τη μελέτη των παιγνιδιών ιδιαίτερα εθνογραφικά συμπεράσματα με σημαντική κοινωνιολογική σημασία και βλέπει τα παιγνίδια ως μέσα ενίσχυσης των κοινωνικών θεσμών, διατήρησης των αρχέγονων εθίμων, ενώ θεωρεί πως μέσω των παιγνιδιών επιτυγχάνεται η προετοιμασία των παιδιών για τους ρόλους των στην αυριανή κοινωνία.

Η Παιδαγωγική, ακολουθώντας τη ρήση του Πλάτωνα: «παιδεία εστί, η των παίδων ολκή προς τον ορθόν λόγον», προσπαθεί να αξιοποιήσει το παιγνίδι στην εκπαιδευτική διαδικασία και μέσα απ΄ αυτή προβάλλει, επισημαίνει και τονίζει τη μεγάλη παιδαγωγική του σημασία.

Η Ψυχολογία – Παιδοψυχολογία αλλά και η Κοινωνιολογία, θεωρούν πως το παιγνίδι:
• αποσκοπεί στο σοβαρό σκοπό της εξέλιξης του ανθρώπου (Karl Groos).
• είναι μέσο ανάπτυξης της νοημοσύνης, και των άλλων γνωστικών δεξιoτήτων του ατόμου. (Jean Piaget).
• είναι έκφραση του υποσυνείδητου και της φαντασίας του παιδιού (Freud).
• Απαλλάσσει το παιδί από ψυχικά συμπλέγματα, από αγωνίες και δειλίες, το καθιστά κοινωνικό, το απαλλάσσει και από πολλές κακές συνήθειες, όπως το ψέμα, τον εγωισμό, την οκνηρία, τη δειλία, το καθιστά ελεύθερο και πειθαρχικό (Erik Erikkson).

Η σημερινή αστικοποιημένη κοινωνία, με τον τρόπο ζωής που διαμόρφωσε και τις προτεραιότητες που έχει θέσει, στερεί από το παιδί τις βασικές προϋποθέσεις ενασχόλησής του με τα ευχάριστα και τα τερπνά. Η συνεχής προσπάθεια της σύγχρονης οικογένειας, για μεγιστοποίηση των οικονομικών της απολαβών, ελαχιστοποίησε αν δεν αποστέρησε πλήρως, τον ελεύθερο χρόνο ενασχόλησής της με τα ευχάριστα και τα τερπνά, και ταυτόχρονα εξάλειψε τον απαραίτητο ζωτικό, ανοιχτό χώρο που απαιτείται για τα ομαδικά παιγνίδια.

Έτσι τα παιδιά, μη έχοντας που να διοχετεύσουν την ενεργήτικότητά τους, το δυναμισμό τους, τη ζωντάνια τους, καταφεύγουν είτε στα παιγνίδια αθύρματα, ξενόφερτα στη συντριπτική τους πλειοψηφία, είτε στα ηλεκτρονικά παιγνίδια, με ολέθρια στις περισσότερες των περιπτώσεων αποτελέσματα στη σωματική, πνευματική και ψυχική τους υπόσταση.